Dom jednorodzinny buduje się na wiele lat, dlatego już na etapie wyboru projektu warto zwrócić uwagę na pewne elementy budynku, które zapewnią mu funkcjonalność oraz obniżą koszty budowy i eksploatacji w przyszłości. Dobrze rozwiązania projektowe to dużo więcej niż ładnie przygotowana wizualizacja. Prócz strony estetycznej, dobrze jest również uwzględnić relacje pomiędzy formą, funkcją i konstrukcją rozwiązań projektowych, które bezpośrednio wpływają na walory użytkowe i koszty związane z posiadaniem domu.
Projekty domów
Bryła budynku
Najbardziej ekonomiczną formą budynku jednorodzinnego jest dom parterowy z użytkowym poddaszem przykryty dwuspadowym dachem. To zarazem najbardziej popularny rodzaj domów budowanych w Polsce, co z jednej strony wynika z zapisów planów miejscowych, które preferują tego typu zabudowę, a z drugiej z dobrych parametrów dotyczących energooszczędności. Warto jednak wiedzieć, że urządzenie powierzchni mieszkalnej na poddaszu jest trudniejsze (skosy utrudniają swobodne kształtowanie przestrzeni), choć ogrzanie takiego domu będzie dużo korzystniejsze finansowo niż rozległego domu parterowego.
W przypadku domów parterowych istotnym kosztem kosztorysu budowlanego są fundamenty oraz dach. Jednak niekwestionowaną zaletą mieszkania na jednej kondygnacji jest wygoda i dostępność pomieszczeń nawet dla osób niepełnosprawnych. Z ekonomicznego punktu widzenia nie poleca się co prawda domów parterowych o dużych powierzchniach, chyba że koszty nie grają roli, a brak schodów jest priorytetem.
Na działkach miejskich zaś coraz częściej budowane są domy piętrowe, które przy stosunkowo niedużych wymiarach zewnętrznych budynku, zapewniają pełen program funkcjonalny nawet dla licznej rodziny.
Przy wyborze bryły budynku warto zwracać uwagę na takie projekty domów, które zachowują właściwe proporcje, mają optymalnie zaprojektowane otwory okienne i drzwiowe, nie kuszą zbędnymi detalami np. takimi jak wykusze, lukarny, załamania, podcienie itp. i są zaplanowane najlepiej na rzucie prostokąta lub kwadratu. Dobór odpowiednich materiałów można przesunąć na etap budowy, pod warunkiem jednak, że nie dotyczy to rozwiązań konstrukcyjnych – np. nie będzie problemu z zamianą dachówki ceramicznej na blachodachówkę, jednak odwrotnie trzeba będzie sprawdzić czy przyjęte obciążenia dla więźby dachowej sprostają cięższemu pokryciu. Warto też zwrócić uwagę na materiał konstrukcyjny ścian zewnętrznych, gdyż chcąc go zmienić trzeba liczyć się ze zmianą wymiarów budynku, co należy uwzględnić na etapie adaptacji projektu.
Funkcjonale wnętrza
Dobrze rozplanowane pomieszczenia zapewniają wygodę i niekonfliktowe użytkowanie wspólnej przestrzeni przez wielu domowników. Najpopularniejszym jest prosty podział na strefy – dzienną i nocną, co umożliwia równoczesne prowadzenie aktywności w części ogólnodostępnej (dziennej) oraz w części prywatnej (nocnej). Najbardziej naturalnym jest wtedy grupowanie i rozdzielenie od siebie pomieszczeń pełniących określone funkcje.
Strefa dzienna, gdzie przyjmuje się gości z zewnątrz, zwykle mieści się na parterze, a strefa nocna, gdzie dostęp jest ograniczony projektuje się na górnej kondygnacji lub w schowanej części domu parterowego.
Funkcjonalny dom jednorodzinny dla czteroosobowej rodziny ma zwykle ok. 130 m2, otwartą strefę dzienną z kuchnią ze spiżarnią, jadalnią, salonem i małą toaletą (może być z prysznicem) dla gości na dole oraz sypialniami ze wspólną łazienką i przynajmniej jedną większą garderobą na górze. Dodatkowo taki budynek powinien mieć kotłownię, może mieć też garaż (wolno stojący będzie droższy w realizacji).
Wybrane technologie
Przeglądając projekty domów warto zwracać uwagę na materiały i technologie wybrane przez projektantów, gdyż w dużej mierze od tych założeń zależeć będą koszty budowy oraz eksploatacji budynku. Niezależnie od wyboru materiału konstrukcyjnego ścian zewnętrznych warto przyjrzeć się materiałom ociepleniowym, sprawdzić proponowane grubości izolacji oraz parametry cieplne przegród, łącznie z dachem, oknami, drzwiami i bramą garażową, przez które ucieka łącznie najwięcej cennej energii cieplnej. Standardowym rozwiązaniem w przypadku domów energooszczędnych powinna być również wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła, gdyż szczelne przegrody wymagają wsparcia w wymianie powietrza i właściwym ich wentylowaniu. Dzięki dobrze dobranym urządzeniom i instalacjom można dodatkowo oczyszczać (filtrować) powietrze napływające do budynku z zewnątrz, co w przypadku kłopotów ze smogiem, staje się koniecznością, przestając być ciekawą nowinką.
Zastanawiając się nad każdym wyborem związanym z budową domu warto kierować się rozsądkiem i pragmatyzmem, co pozwoli zbudować dom praktyczny, uszyty na miarę potrzeb i możliwości.